Faustyn Alojzy Kaluschke urodził się 15 lutego 1891 roku we Wschowie i zmarł 6 stycznia 1953 roku w Zimmern. Był on niemieckim księdzem rzymskokatolickim, który pełnił posługę jako proboszcz w parafii farnej w Bydgoszczy w latach 1940-1945.
Jego działalność w tym czasie miała szczególne znaczenie, zważywszy na trudności i wyzwania, z jakimi musieli się zmierzyć mieszkańcy oraz cała społeczność religijna.
Życiorys
Alojzy Kaluschke urodził się w niemieckiej rodzinie 15 lutego 1891 roku we Wschowie. Po ukończeniu studiów teologicznych w Poznaniu, 24 sierpnia 1915 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Po tym wydarzeniu pełnił funkcję wikariusza w takich miejscowościach jak Wałcz, Bledzewo oraz Leszno. W 1924 roku objął stanowisko II prebendarza, a później prebendarza w kościele sukursalnym pod wezwaniem św. Ignacego Loyoli w Bydgoszczy. Oprócz obowiązków duszpasterskich, nauczał religii w Prywatnym Gimnazjum Niemieckim w tym mieście.
W obliczu hitlerowskiej okupacji, po aresztowaniu ks. Józefa Schulza, Alojzy Kaluschke objął obowiązki proboszcza parafii farnej oraz stał się dziekanem bydgoskim. Na początku 1940 roku, pod presją władz okupacyjnych, wyraził zgodę na rozbiórkę kościoła pojezuickiego, którego był prebendarzem, a który od 1834 roku służył niemieckim katolikom.
W dniu 15 lipca 1941 roku, wikariusz generalny ad interim archidiecezji gnieźnieńskiej, ks. kanonik dr Edward van Blericq, mianował go wikariuszem generalnym części archidiecezji, która wchodziła w skład Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, a to w tym m.in. mieście Bydgoszczy. Od tego momentu ks. Kaluschke używał tytułu „oficjał arcybiskupi”.
Według Zbigniewa Raszewskiego w „Pamiętniku gapia”:
„ks. Blericq uległ presji władz i odstąpił tę część archidiecezji, która weszła w skład Obwodu Gdańsk-Prusy Zachodnie, mianowanemu przez siebie wikariuszowi generalnemu rezydującemu u nas, w Bydgoszczy. Był to bydgoski Niemiec, ks. Alojzy Kaluschke. Przed wojną był on duszpasterzem mieszkających u nas Niemców-katolików, którzy nie tworzyli wprawdzie osobnej parafii, ale mieli swój kościół p.w. św. Ignacego na Starym Rynku i tworzyli coś w rodzaju nieformalnej gminy religijnej. Rządy tego księdza trwały do końca okupacji niemieckiej. Nie ulega wątpliwości, że były dla nas rozwiązaniem optymalnym. Gdybyśmy się dostali pod władzę Spletta, wątpię, czy choć jeden ksiądz polski by u nas ocalał, a wypieranie języka polskiego z kościoła zaczęłoby się o wiele wcześniej. Ks. Blericq chronił nas, póki mógł i jak mógł, a ks. Kaluschke, mimo że hitlerowcom uległy, sam hitlerowcem nie był, miał matkę Polkę, mówił po polsku i utrzymywał przed wojną poprawne stosunki z polską hierarchią. Polecenia władz wykonywał, ale bez zapału. Kiedy kościół św. Ignacego zburzono, Niemcy-katolicy otrzymali Farę do swego wyłącznego użytku (żeby nie musieli się ocierać o nas, podludzi). Ks. Kaluschke wprowadził się tam. Wkrótce zażądano, żeby usunąć z kościołów wszelkie polskie napisy, a nawet emblematy przywodzące na pamięć polską przeszłość. Gdyby ks. Kaluschke w pełni się zastosował do tych żądań, kazałby wykuć ze ściany duże, żeliwne epitafium polskiego generała Mikołaja Czapskiego, z jego portretem malowanym na blasze, z 1833 roku. Ale księdzu najwyraźniej żal było pięknego pomnika, więc kazał go po prostu zalepić papierem do zaciemniania okien (Verdunklungspapier). Sam oglądałem tak zasłonięte epitafium, z rozbawieniem, gdyż tymczasowość tego rozwiązania biła w oczy. Nikt z nas nie chodził wtedy do Fary na mszę, ale w ciągu dnia się tam wpadało i nikt nam tego nie bronił.”
W styczniu 1945 roku Alojzy Kaluschke opuścił Bydgoszcz, kierując się do Niemiec, gdzie zmarł 6 stycznia 1953 roku w miejscowości Zimmern.
Przypisy
- Raszewski Zbigniew: Pamiętnik gapia. Bydgoszcz jaką pamiętam z lat 1930-1945. Wydawnictwo Pomorze. Bydgoszcz 1994 r., str. 293
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Florian Stablewski | Alojzy Pańczak | Valerius Herberger | Samuel Fryderyk LauterbachOceń: Alojzy Kaluschke